روز کتاب و کتابخوانی

 

انگیزه­های کتاب­خوانی

روی آوردن به کتاب­خوانی و استفاده از آموخته­های دیگران، مانند هر کار دیگری نیاز به انگیزه و شوق درونی فرد دارد. این کار به طور ناگهانی و فوری ایجاد نمی­شود؛ بلکه کاری است که نیاز به مداومت و صبر و حوصله و تمرکز و دقت دارد. تا احساس نیاز نباشد، انعکاس و پاسخی صورت نخواهد گرفت.  

بزرگ­ترین عامل ایجاد علاقه به کتاب و کتاب­خوانی، در دسترس بودن کتاب برای خواننده است. برای کسی که پیوسته به کتاب­های خوب دسترسی داشته باشد، همواره این فرصت فراهم است که به یکی از بزرگ­ترین گذرگاه­های فکری و تفریحی راه پیدا کند.  

آشنایی و انس فرد با کتاب و کتاب­خوانی، از خانواده آغاز می­شود. خانواده می تواند اثری عمیق بر عادت­های فرد و فرهنگ­سازی مطالعه داشته باشد. باسواد بودن والدین، موقعیت شغلی و اجتماعی خانواده، مسائل اقتصادی، نوع گرایش­های والدین، مسائل روانی خانواده، کیفیت برنامه­ریزی مطالعه، میزان دسترس به کتاب و کتاب خانه در منزل از جمله عوامل ایجاد انگیزه کتاب­خوانی در فرد است. نهاد دیگر تأثیرگذار بر ترویج فرهنگ کتاب­خوانی، مدرسه است. نقش مدرسه، وجود کتاب­خانه­های مناسب، کتابداران آشنا به روش­ها و فنون مطالعه، سوق دادن دانش­آموزان به فعالیت­های گروهی کتاب­خانه­ای و مطالعه و تحقیق، و معرفی تازه­های کتاب می­تواند در گرایش به مطالعه مؤثر باشد. 

همچنین اجتماع و رسانه­های گروهی در ترویج فرهنگ کتاب­خوانی نقش مهمی ایفا می­کنند. این وسایل که شامل روزنامه، مجله، کتاب و همچنین رادیو و تلویزیون و سینما می­شوند، بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند و جذابیت تلویزیون و قابل حمل بودن رادیو و جنبه اجتماعی داشتن سینما از عوامل مهمی هستند که باعث جلب نظر افراد می­شوند و در الگوی مطالعه آنها تأثیر می­گذارند.  

آیین کتاب­خوانی

برای استمرار و دوام کتاب­خوانی به عنوان یک ارزش، نخست باید فرهنگ آن را آموخت. این کار نیز مستلزم رعایت آداب و اصولی است که اگر رعایت شود، به نتیجه مطلوب خواهد رسید. اولین موضوع مهم در کتاب­خوانی، داشتن هدف­های روشن و مشخص و برنامه از پیش تعیین شده است. منظور از داشتن برنامه این است که بدانیم کدام کتاب پایه و اصلی را اول بخوانیم و کدام کتاب فرعی را بعد مطالعه کنیم.  

یکی دیگر از آیین های خواندن کتاب، مطالعه منظم، مستمر و پی گیر است؛ یعنی هر روز وقت معینی را به این کار اختصاص دهیم. از نکات مهم دیگر، یادداشتبرداری است که باعث تمرکز حواس و یادگیری و اثربخشی بیشتر می­شود. برای این منظور باید محیط اطراف، کاملاً آرام و بدون سروصدا باشد که مطالعه در یک محل خاص، به ایجاد آمادگی ذهنی کمک می­کند.  

نکته درخور توجه دیگر این است که ابتدا پیش­گفتار، مقدمه و فهرست کتاب موردنظر را مطالعه کنیم که می­تواند شناختی همه­جانبه و برداشتی کلی نسبت به کل کتاب را به ما بدهد. مطالعه و تفکر، لازم و ملزوم یکدیگر هستند. مطالعه، وسیله یادگیری معرفت و تفکر، عامل ملکه ساختن آن در ذهن است و مطالعه اگر همراه با تفکر نباشد ثمری ندارد. به قول نظامی گنجوی  

می کوش به هر ورق که خوانی 

تا معنی آن تمام دانی